Martine van der Snel: ‘Alles op gevoel’

1208
Martine van der Snel: “Ik ben een laatbloeier, dingen komen op m’n pad en dan groei ik erin mee.”

“Dit vak past me als een warme jas. Ik vind het fijn om mensen tot steun te kunnen zijn.” Martine van der Snel (44) werkt voor Wenz Uitvaart in Epe. Ze houdt van haar werk, al was het afgelopen jaar uiterst intensief. “Corona heeft diepe wonden geslagen. Mensen zijn eenzaam en alleen gestorven. Dat is echt heel erg. Voor de overledenen en voor de nabestaanden. Als je geen goed afscheid hebt kunnen nemen, kun je daar later in de rouwverwerking last van krijgen.”

Martine wil nooit meer weg uit Epe. “Ik voel me hier thuis. De omgeving is mooi, de sfeer is hier goed en ik heb een baan die me op het lijf is geschreven.” Het duurde enige tijd voor ze wist welke richting ze op wilde. “Ik ben lang zoekende geweest. Heb van alles gedaan. Vanaf m’n zestiende heb ik 8 jaar in de bloemenbranche gewerkt, ik heb gereisd, in Israël en Canada gewerkt en diverse banen gehad.”

‘Real Canadian’
Ze verbleef in 1999 een jaar in Red Deer, een plaatsje in het westen van Canada. Martine werkte er in een bloemenwinkel. Het was ook een sportieve periode: ze fietste veel op haar MTB, voetbalde en zaalvoetbalde, deed aan curling en honkbal. “De winters zijn daar vaak ijskoud. Op zo’n winterse dag met veel wind meldde de radio een gevoelstemperatuur van -42 graden. Ik was op de MTB op weg naar m’n werk. Bij het verkeerslicht stopte iemand naast me en zei: ‘Another real Canadian, right?’ Ik heb het niet ontkend”, vertelt ze lachend.

Martine is blijven sporten. Ze fietst nog altijd graag en deed in 2019 mee aan het project ‘Epe Fietst voor Water’ in Kenya. “Dat soort doelen en uitdagingen vind ik prachtig. Ik ga het fietsen binnenkort opnieuw oppakken. Vanwege een blessure was ik een tijdje uit de running, maar ik kan niet wachten.” Het blijkt aan alles dat Martine niet van stilzitten houdt. Zo is ze actief bij sportverenigingen, op school en in de plaatselijke politiek.

Gehaast
Canada was een mooie, leerzame tijd, maar toch wilde Martine er niet blijven. “Het is er vrij conservatief en dat past niet bij mij. De natuur, ruimte en rust zijn geweldig. Terug in Nederland had ik echt moeite om weer te aarden. Nederland leek één grote stad en zo gehaast.” Ze werkte nog een jaar ‘in de bloemen’, maar zag zichzelf dat werk niet tot haar 65e doen. “Toen al trok het uitvaartvak me, maar ik vond mezelf nog te jong, ik had te weinig levenservaring. Pas jaren later was ik er klaar voor. Ik ben een laatbloeier, dingen komen op m’n pad en dan groei ik erin mee.

Martine ging vervolgens aan de slag als intercedent bij Groen Uitzendbureau, waar ze tot haar 28e werkte. “Net als ‘in de bloemen’ vond ik ook als intercedent het contact met mensen het mooiste onderdeel van het werk. Daar liggen ook mijn kwaliteiten. Het heeft te maken met mensenkennis, met empathie.”

Drive
Daarna volgde een baan als coach bij Glen Mills in Wezep, een heropvoedingsschool voor jongens vanaf 14 jaar. “Deze jongens waren in bendeverband actief geweest. De Glen Mills campus zette dit bendeleven op een andere manier in, waarbij sociale status, groepshiërarchie en groepsnormen de basiselementen vormden. Later kwam de school negatief in het nieuws.”

Ook in Wezep had Martine de drive om mensen te helpen. “Je hoopt die jongeren mee te kunnen geven wat goed is, maar uiteindelijk maken ook zij hun eigen keuzes.” Glenn Mills ging dicht en Martine stopte met werken. Ze wijdde zich fulltime aan het moederschap, nadat ze zwanger was van haar eerste dochter. Martine en Kees kregen drie dochters: Yfke (11), Sien (10) en Else (8). “Toen de kinderen naar school gingen, kwam er wat meer tijd om m’n gevoel te volgen en weer iets voor mezelf te gaan doen. Ik koos in 2015 bewust voor de opleiding uitvaartbegeleider bij Meander in Zwolle. Ik ben nooit ergens zo zeker van geweest als van die keus.” Een jaar later haalde ze haar diploma.

‘Er wordt nergens zoveel over het leven gepraat als rond de dood’

Persoonlijk en herkenbaar
Ze werkte bij Durante Uitvaartzorg in Olst. Na enige tijd stopte dit uitvaartbedrijf en kwam Martine in contact met Onno van Andel van Wenz Uitvaart. Wenz Uitaart heeft vestigingen in Apeldoorn, Beekbergen (Lieren), Epe en Vaassen. In Eerbeek en Holten zijn er uitvaartcentra, een Huis van Herinnering. Martine: “Ook in Epe zoeken we een geschikte locatie voor een Huis van Herinnering.”

Onno’s uitgangspunten bleken precies wat Martine zocht en in 2018 ging ze de samenwerking én uitdaging aan. “Het is inspannend en soms uitputtend werk, maar zo’n baan kun je niet half doen. Ik ga er voor de volle 100 procent voor. Samen met de nabestaanden regelen we een zo respectvol en waardig mogelijk afscheid voor de overledene. Dat helpt bij de rouwverwerking. Mensen kijken daar later met een goed gevoel op terug. Ik vind het fijn om me hiervoor in te zetten.”

Wenz Uitvaart rekent één bedrag voor de hele uitvaart. “Transparant en helder, zonder verborgen kosten. Of we daarvoor nu twee keer of tien keer naar de nabestaanden moeten, maakt niet uit. Ik vind het belangrijk om alles rond de uitvaart van A tot Z te mogen verzorgen.”

Het afgelopen jaar werd ze zwaar op de proef gesteld. “Een aantal nabestaanden heeft in de coronatijd niet goed afscheid kunnen nemen van hun naasten. Dat is heel ernstig. Een persoonlijk en herkenbaar afscheid is zó belangrijk, het helpt bij de rouwverwerking. Als dat afscheid er niet is geweest, kunnen nabestaanden daar last van krijgen. Corona heeft voor veel emotionele schade gezorgd. Dat was in mijn ogen niet nodig geweest. De verantwoordelijken waren met name tijdens de eerste golf zó bezig het virus te bestrijden, dat ze bijvoorbeeld in de verzorgingshuizen de kwaliteit van het leven afnamen van mensen.”

Ze maakte uiterst trieste dingen mee afgelopen jaar, maar ook mooie. “Mensen moesten de uitvaart op een veel intiemere manier regelen dan ze misschien vooraf hadden gewild. Voor sommigen bleek dat, ondanks het verdriet, een openbaring. Binnen de beperkingen die golden, gingen we kijken naar wat wél mogelijk was. Van de zomer hebben we bijvoorbeeld veel plechtigheden buiten georganiseerd. ‘Eigenlijk was het op deze manier veel mooier’, heb ik verscheidene malen gehoord.”

Roeping
Wat trekt haar eigenlijk zo in dit vak? “Bij mij was het de zingeving, maar ook het gevoel. Noem het een roeping. Het bleef op m’n pad komen. Ik neem beslissingen op basis van m’n gevoel. Ook in m’n werk probeer ik in te voelen wat past bij de familie en bij de overledene. Daarbij maak je voortdurend keuzes, ook weer op gevoel. Je draagt ideeën aan. Als de overledene hield van fietsen, laat ik bijvoorbeeld weten dat je ook op de fiets naar de aula kunt gaan, of als iemand jaren op een boerderij heeft gewoond en weinig buiten de deur kwam, dan is het misschien een goed idee om de condoleance of uitvaart ook in de boerderij te doen. Je probeert mensen op het spoor te zetten van dingen waaraan ze anders mogelijk niet zouden denken. Dat kost soms tijd, maar ook dat past bij mij. Ik ben niet het type van snel-snel. Al zou je dat met zo’n achternaam niet zeggen”, merkt ze lachend op.

Hoewel Martine het werk inspirerend vindt, zorgt de combinatie met een jong gezin weleens voor praktische uitdagingen. “Dit is natuurlijk geen negen-tot-vijf baan, dus soms vraagt het veel van de kinderen en van mijn man Kees. Dat is weleens lastig, maar het weegt niet op tegen de mooie kanten van het vak.”

Afscheidshuis in Epe
Hoe ziet Martine de toekomst van de uitvaartbranche? “Veel uitvaarten hebben het afgelopen jaar noodgedwongen in besloten stijl plaatsgevonden. Ik denk dat dit ook na ‘corona’ zo blijft. Daarbij zal de trend doorzetten dat er steeds meer mogelijk is rond een uitvaart. Mensen raken zich daar in toenemende mate van bewust. Natuurlijk blijft een traditionele uitvaart ook mogelijk. Ik help graag en met liefde om een uitvaart persoonlijk en herkenbaar te maken. En als we inzoomen op Epe, dan willen we hier als Wenz Uitvaart graag een mooi ‘Huis van Herinnering’ realiseren. Met een mooie grote aula erbij, waar uitvaartplechtigheden gehouden kunnen worden voor grotere groepen, zodra dit weer toegestaan is. Dit is echt een gemis in Epe.”

Martine hoopt daarnaast op een verandering in de uitvaartwereld. “Ouderen weten dat ze sterfelijk zijn. Dan is het gemakkelijker om te praten over alles rond een uitvaart. Hoewel je ziet dat ‘de dood’ steeds minder een taboe is, vinden veel jongeren het onderwerp lastig. Ik hoop dat jongeren over de dood gaan praten en over hoe ze herinnerd willen worden. De dood hoort bij het leven. Het is zo jammer als het jou of een geliefde van je overkomt en er is niks besproken. Bij kleinere kinderen zie je het al veranderen. Het komt steeds vaker voor dat kinderen bijvoorbeeld de kist versieren. Als dit ook bij de overledene past, dan kan dat heel natuurlijk zijn. Programma’s als ‘Over mijn lijk’ en ‘De kist’ vind ik in dit verband heel leerzaam.”

Eerder organiseerde Martine een ‘wandeling van troost’, bedoeld voor iedereen die een partner verloren heeft en het fijn vindt om met lotgenoten te wandelen en te praten. “Na afloop drinken we dan samen nog een kopje koffie of thee met iets lekkers. We willen dat graag zo snel het kan weer oppakken.”

Nog een ‘Wen(z)s’: “Ik zou ook graag een stuk grond beschikbaar willen zien, waar nabestaanden een herinneringsboom kunnen planten. En afgelopen februari hebben we op begraafplaats Norelbos een lichtjesavond (‘herinneren in liefde’) georganiseerd voor nabestaanden. Dat was zeer succesvol. We willen dit in de toekomst zeker terug laten komen in een groter opgezette versie.”

“Ergens heb ik eens de uitdrukking gehoord ‘Er wordt nergens zoveel over het leven gepraat als rond de dood’. Dat klopt in mijn beleving helemaal. Wat voor leven heeft iemand geleid? Wat waren de karaktertrekken van de overledene? Als ik de eerste gesprekken heb met de familie, vaak rond de keukentafel, komt dat allemaal ter sprake.”

www.wenz-uitvaart.nl

Tekst: Ton Brands
Foto: Gerrit Tenkink